13. Η θεωρία του Ψεύτικου Εαυτού
Έχουμε τις αμφιβολίες μας. Γιατί; Γιατί πολύ συχνά συναντάμε ανθρώπους που δεν έχουν καλή πρόσβαση στις δικές τους ανάγκες. Και αυτό δημιουργεί αμέσως ένα άλλο ερώτημα:
Πώς μπορεί ένα άτομο που δεν έχει καλή πρόσβαση στις δικές του ανάγκες να έχει καλή πρόσβαση στις ανάγκες των άλλων ανθρώπων;
Πώς μπορεί κάποιος που έχει λίγη ενσυναίσθηση για τον εαυτό του να είναι σε θέση να έχει ενσυναίσθηση και κατανόηση για τους άλλους ανθρώπους;
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθούμε σε μια άλλη θεωρία. Προέρχεται από τον ψυχαναλυτή Donald Winnicott. Πρόκειται για τον Ψεύτικο Εαυτό (σελ. 140-152).
Αυτή η θεωρία λέει: Ο Ψεύτικος Εαυτός είναι μια αμυντική πρόσοψη πίσω από την οποία ένα άτομο μπορεί να αισθάνεται κούφιο και άδειο επειδή οι συμπεριφορές του/της είναι μαθημένες και ελεγχόμενες και όχι αυθόρμητες και γνήσιες. Ένας Ψεύτικος Εαυτός αναπτύσσεται συχνά σε πολύ μικρή ηλικία. (πρβλ. Winnicott 1960, σελ. 140-152)
Τα παιδιά που έχουν πολλά χαρακτηριστικά του Ψεύτικου Εαυτού έχουν αναπηρία στην ατομική τους ανάπτυξη. Πρέπει να αποδώσουν, να προσαρμοστούν και να λειτουργήσουν πολύ. Ως αποτέλεσμα, δεν μπορούν επίσης να μάθουν πραγματικά ποιοι είναι οι ίδιοι. Και δεν λαμβάνουν άνευ όρων απάντηση στις επιθυμίες τους για στοργή.
Όταν πολλοί διαφορετικοί τομείς της ζωής επηρεάζονται από ψευδείς εαυτούς, πολλή απογοήτευση και επίσης θυμός συσσωρεύεται σε αυτά τα παιδιά. Ωστόσο, αυτή η απογοήτευση και ο θυμός συχνά μένουν κρυμμένοι πίσω από τα ψεύτικα στοιχεία του εαυτού. Τα άτομα με πολλά ψεύτικα στοιχεία του εαυτού τους χάνουν όλο και περισσότερη πρόσβαση στις δικές τους ανάγκες και τελικά οι δικές τους ανάγκες απομακρύνονται. Ως αποτέλεσμα αυτής της απομάκρυνσης, αυτά τα άτομα δεν έχουν πρόσβαση στα δικά τους συναισθήματα και, γεγονός που κάνει τα πράγματα ακόμη πιο ανησυχητικά, αρνούνται όλο και περισσότερο αυτά τα συναισθήματα στους άλλους. Έχουν αναπτύξει ελάχιστη ενσυναίσθηση για τον εαυτό τους και επομένως δεν μπορούν να το συγκεντρώσουν ούτε για τους άλλους.
Αυτή είναι μια πρόκληση για τους γονείς, δεν τίθεται θέμα για αυτό! Σε αυτό το σημείο, όμως, δεν πρέπει να αγνοούμε το σχολείο και τις συνθήκες πλαισίου του, γιατί πρόκειται και για πίεση για απόδοση (πρέπει να πετύχουμε πολλά και να λειτουργήσουμε). Πρέπει να αναρωτηθούμε πώς το ίδιο το σχολείο μπορεί να είναι ένας χώρος όπου προωθείται η προσωπική ανάπτυξη και οι νέοι μπορούν να αναπτυχθούν όσο το δυνατόν πιο ελεύθερα;
Γιατί είναι σημαντικό; Τι σχέση έχουν όλα αυτά με τη δημοκρατία;
Ας επιστρέψουμε στις βασικές ανάγκες όπως διατυπώθηκαν από τον William Glasser και ας τις συσχετίσουμε με τη θεωρία του Ψεύτικου Εαυτού του Donald Winnicott.
Ένας Αληθινός Εαυτός - το αντίστοιχο ενός Ψεύτικου Εαυτού - είναι ένα άτομο που έχει καλή πρόσβαση στις δικές του ανάγκες. Ένα άτομο που μπορεί να συμπάσχει με τον εαυτό του είναι πιο πιθανό να είναι σε θέση να συμπάσχει με τους άλλους.
Εικόνα 13: Αληθινός Εαυτός
Ένα άτομο με Ψεύτικο Εαυτό δεν έχει καλή πρόσβαση στις δικές του ανάγκες. Επειδή αυτός ή αυτή έχει μικρή πρόσβαση στις δικές του ανάγκες, μπορεί επίσης να έχει μικρή ενσυναίσθηση για τους άλλους ανθρώπους.
Εικόνα 14: Ψεύτικος Εαυτός
Όσο περισσότερα χαρακτηριστικά Ψεύτικου Εαυτού έχει ένα άτομο, τόσο πιο πιθανό είναι να κινδυνεύει να μην συμπεριφέρεται συνεργατικά και υπεύθυνα επειδή δεν έχει ενσυναίσθηση για τον εαυτό του και για τους άλλους.