2 Ενίσχυση των δημοκρατικών αξιών
Για να μπορέσουν οι εκπαιδευτικοί να ενδυναμώσουν τους μαθητές με τρόπους που προάγουν την ανάπτυξη δημοκρατικών αξιών, πρέπει πρώτα να αναπτύξουν οι ίδιοι αυτές τις αξίες.
Οι εκπαιδευτικοί πρέπει πρωτίστως να:
- εκτιμούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την πολιτιστική ποικιλομορφία, τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη και το κράτος δικαίου,
- να είναι ανοιχτοί στην πολιτισμική ετερότητα και σε άλλες πεποιθήσεις, κοσμοθεωρίες και πρακτικές, να σέβονται και να είναι υπεύθυνοι, να έχουν πολιτική σκέψη κ.λπ,
- να αναπτύσσουν αυτόνομες και ομόνομες[1] μαθησιακές δεξιότητες, ιδίως δεξιότητες αναλυτικής και κριτικής σκέψης, καθώς και δεξιότητες συνεργασίας, επίλυσης συγκρούσεων και άλλες συναφείς δεξιότητες,
να αναπτύσσουν γνώσεις και κριτική κατανόηση του εαυτού τους1, της γλώσσας και της επικοινωνίας και του κόσμου
Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να οικοδομήσουν μια δημοκρατική κουλτούρα στις τάξεις τους. Η ενίσχυση των δημοκρατικών αξιών επιτυγχάνεται μέσω μιας ολιστικής προσέγγισης και της αλληλεπίδρασης των διαφόρων πτυχών των τεσσάρων διαστάσεων των αξιών, των στάσεων, των δεξιοτήτων, των γνώσεων και της κριτικής κατανόησης.
[1]Homonomous and the concept of Self with capital S as defined by Boucouvalas (2009).
Εικόνα 4: To μοντέλο ικανοτήτων για την δημοκρατική κουλτούρα (COE, 2018a)
|
Εικόνα 4: To μοντέλο ικανοτήτων για την δημοκρατική κουλτούρα (COE, 2018a) |
Οι δημοκρατικές αξίες είναι σημαντικές για τους μαθητές, αλλά και για τα σχολεία ως θεσμό και για την κοινότητα στο σύνολό της. Για να γίνουν η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα πραγματικότητα στην καθημερινή ζωή μιας κοινωνίας, θα πρέπει να γίνουν πραγματικότητα στην καθημερινή ζωή των σχολείων.
Στα σχολεία οι νέοι έχουν συχνά την πρώτη ευκαιρία εκτός οικογένειας να αναπτύξουν και να εξασκήσουν τις δημοκρατικές ικανότητες που χρειάζονται για την ενεργό συμμετοχή και τη συμβίωση σε ποικίλες κοινωνίες. Το να γίνουν η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα πραγματικότητα στην καθημερινή ζωή των σχολείων δεν είναι μόνο θέμα διδασκαλίας στην τάξη. Είναι μια λειτουργία όλων των πτυχών της σχολικής ζωής. Η συμμετοχή στην από κοινού λήψη αποφάσεων και στη σχολική διακυβέρνηση, για παράδειγμα, βοηθά όλους τους φορείς του σχολείου, και ιδίως τους νέους, να αποκτήσουν πρακτική γνώση και να αναπτύξουν εμπιστοσύνη στις δημοκρατικές και συμμετοχικές διαδικασίες.
Η προσέγγιση ολόκληρου του σχολείου διασφαλίζει ότι όλες οι πτυχές της σχολικής ζωής - προγράμματα σπουδών, μέθοδοι διδασκαλίας, δομές και διαδικασίες λήψης αποφάσεων, πολιτικές και κώδικες συμπεριφοράς, σχέσεις προσωπικού-μαθητών, εξωσχολικές δραστηριότητες και δεσμοί με την κοινότητα - αντικατοπτρίζουν τις αρχές της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με τη σειρά του, αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένα ασφαλές μαθησιακό περιβάλλον όπου οι αρχές αυτές μπορούν να διερευνηθούν, να βιωθούν και ακόμη και να αμφισβητηθούν με ειρηνικό τρόπο.
Αυτή η ολιστική προσέγγιση καθιστά σαφές ότι το πρόγραμμα European Heart απευθύνεται σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στα σχολεία - διευθυντές σχολείων, εκπαιδευτικούς, άλλους εργαζόμενους στα σχολεία, μαθητές, γονείς και φορείς της τοπικής κοινότητας, όπως τοπικές εκπαιδευτικές αρχές, ΜΚΟ, ενώσεις γονέων και σχολικές επιτροπές - και διερευνά την προστιθέμενη αξία της συνολικής σχολικής προσέγγισης για την ανάπτυξη μιας δημοκρατικής κουλτούρας στο σχολείο και τις ικανότητες που πρέπει να αποκτήσουν οι μαθητές για να συμμετάσχουν αποτελεσματικά σε μια κουλτούρα δημοκρατίας και να ζήσουν ειρηνικά μαζί με άλλους σε πολιτισμικά ποικίλες δημοκρατικές κοινωνίες.
Τα οφέλη από τη χρήση μιας προσέγγισης σε ολόκληρο το σχολείο για τη διδασκαλία αξιών όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο σεβασμός, η υπευθυνότητα, η δικαιοσύνη και η ισότητα είναι καλά τεκμηριωμένα. Τα οφέλη αυτά περιλαμβάνουν: περισσότερο σεβασμό και αρμονικές κοινωνικές σχέσεις εντός του σχολείου- αυξημένη υπευθυνότητα των μαθητών, αυτοαποτελεσματικότητα, αυτοεκτίμηση και εσωτερικά κίνητρα- βελτίωση της μάθησης και των ακαδημαϊκών προτύπων- καλύτερη κατανόηση από τους μαθητές της φύσης των δικαιωμάτων και των ευθυνών- ενεργή συμμετοχή των μαθητών στη λήψη αποφάσεων στο σχολείο- ενδυνάμωση των μαθητών να αναλάβουν δράση για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων- και απόκτηση θετικότερης στάσης των μαθητών απέναντι στη διαφορετικότητα (COE, 2018b).